یکی دیگر از پیامبران الهی که الگوی صبر و شکیبایی می باشد ، حضرت یعقوب (ع) است که به فراق فرزند دلبند خود ، حضرت یوسف(ع) دچار شد و در فراق او بسیار اندوهناک و حتی از گریه به چشمان او آسیب وارد شده بود ، امّا به فرموده ی قرآن کریم او صبری زیبا را پیشه ی خود ساخت و درد و اندوه خود را به نزد خداوند برده و از او یاری جست :
(یعقوب) گفت: « (هواى) نفس شما، مسأله را چنین در نظرتان آراسته است! من صبر مىکنم، صبرى زیبا (و خالى از کفران)! امیدوارم خداوند همه آنها را به من بازگرداند چرا که او دانا و حکیم است!
و از آنها روى برگرداند و گفت: «وا اسفا بر یوسف!» و چشمان او از اندوه سفید شد، اما خشم خود را فرو مىبرد (و هرگز کفران نمىکرد)!
گفتند: «به خدا تو آن قدر یاد یوسف مىکنى تا در آستانه مرگ قرار گیرى، یا هلاک گردى!»
گفت: «من غم و اندوهم را تنها به خدا مىگویم (و شکایت نزد او مىبرم)! و از خدا چیزهایى مىدانم که شما نمىدانید! (1)
از امام باقر علیه السلام روایت شده که صبر زیبا را صبری دانسته اند که انسان ( از مشکلات خویش ) نزد مردم شکایت نکند (2)
و این صبر زیبا اختصاصی به حضرت یعقوب(ع) نداشته و خداوند متعال به رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله فرمان می دهد که در برابر تکذیب کافران شکیبایی بورزد و از انکار آنان بی تاب نگردد : « فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلاً» (3) بنابراین بخشی از مشکلاتی که در برابر آن لازم است شکیبایی ورزید ، مشکلاتی است که در روابط انسانی وجود دارد و بر اساس آن انسان باید قدرت تحمّل بالایی داشته و بتواند با افراد مختلف مدارا نماید
در توصیه ای که حضرت علی علیه السلام به یکی از فرزندان خود نموده اند چنین آمده است :
«بدان که پس از ایمان به خداوند بزرگ ، مدارا کردن با مردم ، سرآمد عقل و خردمندی است ، و کسی که با مردم به خصوص کسانی که چاره ای از معاشرت با آنان ندارد ، مدارا نکند ، خیری در او نخواهد بود ، پس با آنان مدارا کند تا خداوند راه نجاتی برای او قرار دهد ، و من تمام آداب معاشرت را چون پیمانه ای پُر یافته ام که دو سوم آن نیکی کردن و یک سوم آن چشم پوشی و نادیده انگاشتن است » (4)
--------------------------
1-سوره یوسف / 83-86
2- عَنْ جَابِرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع یَرْحَمُکَ اللَّهُ مَا الصَّبْرُ الْجَمِیلُ قَالَ ذَلِکَ صَبْرٌ لَیْسَ فِیهِ شَکْوَى إِلَى النَّاسِ( الکافی ج 2 ص 93)
3-معارج/5
4- وَ اعْلَمْ أَنَّ رَأْسَ الْعَقْلِ بَعْدَ الْإِیمَانِ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مُدَارَاةُ النَّاسِ وَ لَا خَیْرَ فِیمَنْ لَا یُعَاشِرُ بِالْمَعْرُوفِ مَنْ لَا بُدَّ مِنْ مُعَاشَرَتِهِ حَتَّى یَجْعَلَ اللَّهُ إِلَى الْخَلَاصِ مِنْهُ سَبِیلًا فَإِنِّی وَجَدْتُ جَمِیعَ مَا یَتَعَایَشُ بِهِ النَّاسُ وَ بِهِ یَتَعَاشَرُونَ مِلْءَ مِکْیَالٍ ثُلُثَاهُ اسْتِحْسَانٌ وَ ثُلُثُهُ تَغَافُل( منلایحضره الفقیه ج 4 ص 384)
