زنگار

 

زنگار

• همانگونه که جسم انسان در معرض آلودگی های مختلف قرار می گیرد و نیازمند پاک سازی آن از چرک و کدورت ها هستیم ، روح ما نیز در جریان زندگی  و در بستر روابط اجتماعی در معرض آلودگی هایی از سنخ خود می باشد که آن نیز نیازمند پالایش و تصفیه می باشد ، و در صورتی که به پاکسازی آن نپردازیم ، در روح خود احساس کدورت و سنگینی خواهیم نمود ، البته این احساس بیشتر برای کسانی پیش می آید که به پالایش روح خود  اهتمام ورزیده و بهره مند از درجه ای از پاکی وصفای روحی هستند که با نشستن گرد مختصری از آلودگی های معنوی بر روح خود ، متوجه سنگینی آن بر روح خویش می شوند . و گرنه کسانی که آلودگی روحی آنان بسیار است چه بسا ، احساسی از چنین کدورتی در روح خود نداشته باشند .
• در روایات به این موضوع اشاره شده که دل انسان همانند آهنی که دچار زنگار می شود ، زنگ می زند و راه برطرف کردن زنگار آن ، یاد خداوند می باشد که باعث صیقل آن خواهد شد (1) و این موضوع اشاره به تاثیر عوامل معنوی بر جنبه های درونی انسان دارد ، که هر انسانی بی نیاز از آن نمی باشد ، و با توجه به پیچیدگی های زندگی امروز و چالش های آن و انواع آلودگی های اخلاقی ومعنوی که از هر طرف افراد را احاطه کرده ، پرداختن به این موضوع و یاد آوری و به کار بستن آن ، می تواند دارویی مؤثر بر درد های روحی باشد .
•  از این رو کسانی که برای سلامت دل وجان خود اهمیت قائل می باشند ، لازم است برنامه ای مستمر در شبانه روز برای پالایش روحی خود از این نوع آلودگی ها داشته باشند ، در این راستا یکی از برنامه های عملی آمرزش خواهی از خداوند در برابر گناهان است ، پیامبر صلی الله علیه وآله در این باره به "طلب آمرزش " و استغفار تأکید ورزیده اند و آثاری را برای آن بر می شمارند ، ایشان فرموده اند : کسیکه بسیار استغفار نماید (2) خداوند چند کار برای او انجام می دهد : (یک) از هر غم وغصه ای برای او گشایشی قرار می دهد ، (دوم) در هر تنگنایی (برای او در زندگی) راه خلاصی قرار می دهد ، (سوم) از جایی که گمان نمی برد به او روزی می رساند .(3)

------------------------

1-رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : جَلاءُ هذهِ القُلوبِ ذِکرُ اللّه ِ و تِلاوَتُ القرآنِ .[تنبیه الخواطر : 2/122.]

2-مثلاً روزی صد بار یا بیشتر"استغفر الله ربی واتوب الیه"بگوید

3-پیامبر صلی الله علیه و آله : مَنْ اَکْثَرَ مِنَ الاِستِغْفارِ جَعَلَ اللّه ُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمٍّ فَرَجا وَمِنْ کُلِّ ضَیقٍ مَخْرَجا وَرَزَقَهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ؛ [نهج الفصاحه، ح2941]

تکیه گاه

 

تکیه گاه

• یکی از موضوعاتی که توجّه به آن از سوی انسان اهمیت دارد ، توجه به محدودیت هایی است که بطور طبیعی در زندگی دنیا برای او وجود دارد ، این محدودیت ها  خواه ناخواه ناتوانایی هایی را برای انسان به وجود می آورد  که او را در رسیدن به خواسته هایش با ناکامی مواجه می سازد ، هنگامیکه این ناکامی ها برای انسان پیش می آید ، ممکن است انسان امیدش را نسبت به آینده از دست داده و یا اعتماد به نفس او کاهش پیدا نماید  ، در این مواقع است که داشتن یک تکیه گاه در زندگی برای انسان اهمیت پیدا می نماید .
• هر فردی به فراخور حال خویش تکیه گاهی را برای خود در نظر می گیرد که با اعتماد به آن  بتواند با دلگرمی ، به سمت اهداف خویش حرکت نماید .  تکیه گاه می تواند اموری مادی باشد و می تواند اموری معنوی باشد ، امور مادی می تواند جنبه ی انسانی داشته باشد و می تواند از جنبه ی غیر انسانی برخوردار باشد ، مثلاً فردی در سختی ها به نزدیکان وخویشاوندان خویش دلگرم است که کمک حال او باشند و فردی دیگری به مال وثروت خود پشتگرم است که در دشواری هایِ زندگی از آن بهره جوید .
• و گاه تکیه گاه انسان امور معنوی است ، ویژگی امور معنوی آن است که شامل محدودیت ها و موانعی که در موضوعات مادی است نمی شود و همواره  از جایی که انسان گمان نمی کند به انسان مدد می رساند  و همانگونه که در جای خود گفته شده  ، حقیقت ِ"معنویت" در ارتباط انسان با پروردگار خویش تحقق می یابد ، این معنویت نورانیت و صفایی روحانی را در دل وجان انسان ایجاد می نماید که در سایه ی آن تحمّل سختی ها برای او آسان می گردد و کمبود های مادی ، صبر وشکیبایی را از او نمی ستاند .
• از سوی دیگر باید دانست امور معنوی همواره بر موضوعات مادی برتری و إ شراف داشته و به نوعی آنها را هدایت می  کند ، همانند جسم که از سویِ روح  مدیریت می گردد و چون فکر واندیشه که به رفتار و کردار انسان جهت می دهد  . با این نگاه ، انسان به ابزار و وسائل مادی ، دل بستگی پیدا نمی کند و آنها را برای خود  اصل وریشه  نمی پندارد و با از دست دادن آنها ، ایمان و امید خود را از دست نمی دهد و همواره چشم امیدش به افقی بالاتر در زندگی خواهد بود .

احساس تنهایی

احساس تنهایی

• تجربه ی بشری حاکی از آن است که احساس تنهایی یکی از موضوعاتی است که که باعث آزردگی روح وروان آدمی شده و تداوم این احساس ، منجر به گوشه گیری و کناره گیری از اجتماع شده و افسردگی را در پی خواهد داشت ، گرچه این احساس در انسان های مختلف متفاوت بوده و هر کس برداشتِ خاصی از این موضوع دارد و همیشه این احساس مبتنی بر واقعیت نمی باشد ، مثلاً فردی که انتظارات بسیاری از دیگران دارد و به عنوان فردی پر توقّع شناخته می شود ، اگر کارها مطابق میل او پیش نرود ، احساس می کند از سوی دیگران مورد بی مهری قرار گرفته و فردی تنها و بی یاور است . !
• این احساس در مواردی که انسان دچار مشکلی می شود افزایش پیدا می نماید ، زیرا در صورت بروز مشکل انسان احساس نیاز بیشتری به کمک و همدردی دیگران می نماید به خصوص برای افرادی که عادت کرده اند به کمک دیگران مشکلات خویش را حل نمایند ، ولی در مورد کسانی که بیشتر روی پای خود ایستاده و در انجام کارها کمتر از دیگران یاری می طلبند ، این احساس تنهایی و بی یاوری کمتر پیش می آید ، از این رو شایسته است انسان در مورد خود و فرزندان خویش در زندگی روز مره به استقلال و خود کفا بودن توجّه نموده و از تکیه کردن به دیگران و وابستگی غیر ضروری به آنان پرهیز نماید ، تا در صورت بروز مشکل کمتر دچار احساس تنهایی و بی یاوری کند .
• افراد برون گرا و کسانی که به ارتباط بیشتر به دیگران خو گرفته اند ، اگر در موقعیتی قرار گیرند که حضور دیگران را کمتر در نزد خود داشته باشند نیز زودتر به احساس تنهایی دچار گردیده واز این بابت آسیب زیاد تری را تجربه خواهند نمود  ، در مورد بیمارانی که شرایط طولانی وسختی را تجربه می کنند و دامنه ی فعالیت های آنان محدود شده و به خاطر شرایطی که دارند مجبور به ارتباط کمتر با دیگران هستند نیز احساس تنهایی ممکن است برای آنان آزار دهنده باشد .
• در مواردی که فردی دچار احساس تنهایی می کند ، مشغول شدن به کارهای مفید و سرگرم کننده و کارهایی که به آن علاقه مند بوده و در شرایط عادی فرصت انجام آن را پیدا نمی کرده است ، می تواند راهی برای غلبه بر تنهایی باشد و به اندازه ای آنان را از احساس آزار دهنده تنهایی خارج نماید ، از سوی دیگر پرداختن به مسائل معنوی تاثیر بسزایی در جبران تنهایی و بی یاوری انسان خواهد داشت ، امام علی علیه السلام می فرمایند : "کسیکه به تلاوت  قرآن انس گیرد  از جدایی دوستان (برادران) وحشت نخواهد نمود" (1)

----------------------------

1- غرر الحکم شماره شماره 8790

یاد خداوند و آرامش

یاد خداوند و آرامش

• وجود انسان ترکیب یافته از جسم و روح است و هر کدام از این دو آفاتی دارند که سلامت آن را به خطر می اندازد ، مثلاً حوادث و بیماری ها می توانند سلامت مادی انسان را با مشکل روبرو نمایند ، و کمبودها و ناکامی ها  می توانند روح انسان را آزرده نموده و آرامش را از آن سلب نمایند ، و با توجه به ارتباطِ تنگاتنگی که بین جسم و روح وجود دارد مشکلات مادی می تواند به مشکلات روحی بینجامد و ناآرامی های روحی می تواند ، جسم انسان را نیز تحت تاثیر قرار دهد .
• از سوی دیگر یکی از ویژگی هایِ روح انسان ، دگرگونی و تغییرحالاتی است که گریبانگیر آن می شود  و با هر عامل کوچک و بزرگی ، حالِ خوب یا بدی عارض آن می گردد ، گاه شاد می شود وگاه  اندوهناک وافسرده  ، زمانی امیدوار می گردد و زمانی دیگر نا امید ، در زمانی احساس خوشبختی می کند و در زمان دیگر احساس بد بختی و ... از این جهت گاه به روح انسان " قلب" اطلاق می شود زیرا دائم در حال زیر و رو شدن و انقلاب می باشد ، قلبِ انسان را می توان به یک کشتی تشبیه نمود که در دریایی موّاج قرار گرفته و با هر حرکتی متلاطم می شود ، مگر اینکه در کنار ساحلی امنی قرار گرفته و لنگر بیندازد .
• از جهت دیگر ما می دانیم که خداوند خالق و آفریننده ی تمام هستی از جمله روح وجسم ما می باشد و آگاهی تمام وکاملی به ابعاد جسمی و روحی مخلوقات و آفریده های خویش دارد ، علاوه بر اینکه قدرت او فوق هر قدرت دیگری است و به هر گونه بخواهد و صلاح ببیند می تواند در آفریده های خویش تصرّف نموده وتغییراتی را در آنها ایجاد کند ، و هر چیزی در عالم اگر اثری دارد این اثر از سوی خداوند به آن داده شده است واز خود  چیزی ندارد  .
• هنگامیکه انسان به یاد خداوند باشد و اورا صدا کند واز او استمداد طلبد ، به یقین خداوند صدای او را می شنود و به آنگونه که صلاح ببیند به نفع و سود بنده ی خویش ، یا خیری را به او می رساند و یا شرّی را از او دفع می کند ، و کمترین اثری که به یاد خداوند بودن برای انسان در پی خواهد داشت ، آرامشی است که از یاد خداوند برای انسان حاصل می شود )أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب)‏ (1) وأنس واعتمادی است که به پروردگار خویش پیدا می کند .

-----------------------

1-رعد/28

یاد مرگ و آرامش

یاد مرگ و آرامش

• شاید بسیاری از افراد ، هنگامیکه از مرگ یاد نموده ، نگران شده و این امر ، آنان را به وحشت انداخته و نگران  می کند ،  لذا تا آنجا که بتوانند از یاد آوری آن دوری می کنند ؛ در حالیکه مرگ بخشی از مسیر زندگی انسان است که دیر یا زود با آن روبرو شده و چاره ای جز پذیرش آن برای انسان باقی نمی ماند ، لذا فرار از یاد آوری آن ، تغییری در این واقعیت نمی دهد .
• یاد آوری مرگ هر چند ممکن است باعث نگرانی واندوه انسان گردد ، ولی هر نگرانی را نمی توان بد و نامطلوب پنداشت ، بلکه به عکس ، برخی از نگرانی ها در حد معمول و متعارف می تواند سازنده و راه گشا نیز باشد ، به عنوان مثال اگر ما برای آینده خود و فرزندان  خویش نگران نباشیم ، برای سعادتمندی و رفاه وآسایش آنان تلاشی نکرده و قدمی بر نمی داریم ، و اگر ما نگران سلامت و عافیت خود نباشیم ، برای حفظ ومراقبت از آن حرکتی نخواهیم کرد .
• یاد مرگ در حد متعادل (به دور از افراط وتفریط) انسان را برای دنیای دیگر آماده ساخته و او را از بیهودگی و بطالت دور می نماید و به رفتار و نوع زندگی و برنامه ای که در دنیا برای خود در نظر گرفته ، جهت داده ، و از توجّه افراطی به مادیات منصرف نموده و در نتیجه روح قناعت و رضایت را در انسان زنده می سازد ، از این رو امام علی علیه السلام می فرمایند : "کسیکه به یاد مرگ باشد ، در دنیا به اندک راضی گردد" (1) و این موضوع در ایجاد آرامشِ فکر وذهن انسان بسیار مؤثر خواهد بود ، زیرا بخش مهمی از غم ها و نگرانی ها ،  به علت وابستگی ودلبستگی افراطی به مادیات و یا احساس ناکامی در دستیابی به آنها برای انسان پدید می آید .
• بنا براین یاد مرگ هر چند ممکن است نگرانی و ترسی را در دل انسان به وجود آورد ، ولی نمی توان این نگرانی را در هر صورتی بد و ناپسند دانست زیرا از این نگرانی، احساس مسئولیت و انگیزه برای ساختن آینده ای بهتر در این دنیا و دنیای دیگر برای آدمی پدید آمده  و مانع دلبستگی هایی خواهد شد که آرامش و آسایش را در زندگی از انسان سلب می کند .

---------------------

1- غررالحکم   ص 162